دوران شیر دهی
دوران شیر دهی
شيردهي دوراني خاطره انگيز براي مادراست. سختي ها و شيريني هايش همه در ذهن مادر به خوبي نقش مي بندد. مادر و كودك عاشق و نيازمند يكديگرند و مادر فداكارانه آنچه در روح و جسمش دارد به كودك مي بخشد و براي آنكه بتواند با سلامت كامل و خاطره اي خوش اين دوران را به پايان برساند ، بايد بداند كه چگونه نيازهايش را تامين كند.
چرا شير مادر بهتر است ؟
پژوهشهاي انجام شده در 30 سال اخير نشان داده ، بهترين و كامل ترين غذا براي كودك تا سن 4 تا 6 ماهگي فقط شير مادر است . چرا؟
. چون شير مادر از شيرهاي ديگر مغذي تر است.
. هميشه استريل است.
. بيش از300 نوع عامل ضد ميكروبي در شيرمادر وجود دارد كه مانع بروز بيماري در كودك خواهد شد . از اين رو ميزان شيوع اسهال در كودكاني كه شيرمادرخوار هستند 3 تا 14 بار كمتر از كودكان شيرخشكي است و به دليل وجود همين عوامل ضد ميكروبي، نوزاد خيلي كمتر به عفونت تنفسي ، عفونت اداري و عفونت گوش مياني مبتلا مي شود.
. شيرمادر كمتر ايجاد حساسيت مي كند و در خانواده هايي كه يكي از اعضاء مبتلا به حساسيت هستند، حتماً بايد كودك با شير مادر تغذيه شود.
. كودكي كه شير مادر مي خورد نه زيادي چاق و پفكي مي شود و نه لاغرمي ماند. چون كليه نيازهاي كودك با شير مادر تامين خواهد شد. مثلاً اگر نوزادي زودتر از موعد بدنيا آيد شير مادرش با شير مادري كه نوزاد و به موقع بدنيا آمده تفاوت زيادي دارد و نيازهاي كودك را براي رشد بيشتر تامين خواهد كرد. يك نكته جالب در مورد شيرمادر اين است كه شيري كه كودك در دقايق اول مي مكد، حاوي پروتئين بيشتر و چربي كمتر است و با ادامه شير خوردن به مرور چربي شير زيادتر مي شود. اين مساله باعث مي شود كه كودك درزمان لازم احساس سيري كند و مادر بايد توجه داشته باشد كه نوزاد را زود از سينه جدا نكند تا كودك با چربي دقايق آخر شيردهي، وزن گيري بهتري داشته باشد.
. مكيدن سينه باعث رشد فك و دندانهاي كود ك مي شود.
. تماس نزديك مادر و نوزاد باعث افزايش مهر و محبت آنها مي شود.
پس شيرمادر مناسب ترين و طبيعي ترين روش تغذيه شير خوار است.
نيازهاي غذايي مادر در دوران شيردهي
در دوران بارداري، جنين بسياري از ذخائر بدن مادر را مصرف مي كند و اگر مادر در دوران شيردهي تغذيه نامناسبي داشته باشد، به مرور خصوصاً با زايمانهاي مكرر قوايش تحليل مي رود ، استخوانهايش پوك مي شود ، ريزش مو پيدا مي كند و گاهي ازترس اينكه اين عوارض پيش آيد آنقدر پرخوري مي كند كه وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پيش از بارداري بسيار مشكل خواهد شد. پس بسيار اهميت دارد مادر دقيقاً بداند چه ميزان انرژي و مواد مغذي نياز دارد.
* انرژي : مادر براي تهيه شير 500 كالري انرژي اضافه بر نياز بدنش لازم دارد. به عبارتي اگر پيش از بار داري 2000 كالري انرژي در روز نياز او را تامين مي كرده، در شيردهي 2500 كالري انرژي لازم دارد. علاوه بر اين 500 كالري مقداري انرژي هم از چربي هاي ذخيره شده در دوران بارداري تامين مي شود كه اين مساله باعث مي شود، اگر مادر براساس مقادير خواسته شده در اين دوران، غذا مصرف كند به مرور هر ماه نيم كيلو لاغر مي شود ( چاقي دوران بارداري بر طرف خواهد شد). براساس ميزان انرژي لازم در دوران شيردهي ، غذاهاي تامين كننده آن داده مي شوند.
* پروتئين : در دوران شيردهي نياز مادر به پروتئين فقط 15گرم اضافه مي شود. ازاين رو كل پروتئين مورد نياز حدود 65 تا70 گرم در روز است . اين ميزان پروتئين با مصرف 3 ليوان شير در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم گوشت و حبوبات تامين مي شود.
* املاح : بهترين املاح كلسيم و آهن هستند كه اگر مادر مشكل كم خوني داشته باشد و يا در معرض كم خوني باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروري است. براي تامين كلسيم مادر بايد در روز 3 تا 4 ليوان شيركم چربي و سبزيجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفري ، كرفس و كلم و نيز مغز بادام و بادام زميني مصرف كند.
پس خيلي خوب است كه مادر شيرده هفته اي يك بار خورش كرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زميني ميل كند.
بهتر است مادراني كه كم خوني دارند، هفته اي يك بار جگر بخورند ودر طول روز حتماً 1عدد تخم مرغ و مقداري گوشت قرمز ميل كنند. گردو نيز براي اين مادران مفيد است.
* ويتامين ها : براي تامين ويتامين هاي لازم ، مادر حتماً به 5 تا 6 ليوان سبزيجات تازه بصورت سالاد، سبزي خوردن و يا پخته شده در غذا نياز دارد و بايستي هر روز 4 تا 5 عدد ميوه مصرف كند.
* چربي ها : در شيرمادر يك سري چربي هاي غير اشباع موجود است كه در غدد پستان ساخته نمي شوند و بايد از طريق غذا تامين شوند. پس بهتر است مادر هفته اي يك بار ماهي مصرف كند و از روغن زيتون در سالادش استفاده كند.
* آب : مادر در روز به 6 تا 8 ليوان آب يا آب ميوه نيازدارد.
نمونه يك رژيم غذايي مناسب براي يك مادر شيرده
|
صبحانه |
نان سبوس دار 3 برش + پنير30گرم + كره 2قاشق مرباخوري + عسل يا مربا 2قاشق مرباخوري + شيركم چربي 1ليوان |
|
ساعت 10 |
ميوه 1 عدد ، چاي وكيك |
|
نهار |
لوبيا پلو با سالاد شيرازي؛ گوشت 120گرم ، كته 15 قاشق غذاخوري، لوبيا سبز پخته يك دوم ليوان ، روغن مايع 2 قاشق مرباخوري ، ماست كم چربي 1 ليوان ، خيار 1عدد ، گوجه 1عدد، پياز يك دوم عدد به همراه آبليمو و روغن زيتون |
|
عصرانه |
ميوه 2 عدد ، نان 2برش ، پنير 30 گرم ، گردو 2 مغز كامل |
|
شام |
كوكوي سبزي با ماست؛ تخم مرغ 1 عدد ، سبزي خام 2 ليوان ، نان 2 برش ، روغن مايع2 قاشق غذاخوري ، ماست كم چربي 1 ليوان |
|
پيش از خواب |
شيركم چربي 1 ليوان ، عسل 1 قاشق غذاخوري |
اين رژيم حاوي 2700 كالري انرژي ، 344 گرم كربوهيدرات ، 97 گرم پروتئين و 88 گرم چربي است.
تحقيقات اخيرنشان داده كودكاني كه با شير مادر تغذيه شده اند، كمتر از كودكاني كه با شير گاو تغذيه شده اند، به بيماري ديابت نوجواني( يا ديابت وابسته به انسولين) و بيماري MS مبتلا مي شوند و اين خبر اهميت شير مادر را نشان مي دهد.
چه مواد غذايي براي مادران شيرده مجاز نيست ؟
1) دم كرده هاي گياهي : گاهي دم كرده هاي گياهي مثل چاي نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبي مثل تهوع و استفراغ در مادر مي شود و تركيبات اين نوشيدني ها وارد شير شده و امكان دارد همين اثرات در نوزاد هم بروز كند.
2) كافئين : كافئين وارد شير مادر شده و موجب تحريك پذيري نوزاد مي شود. بنابراين توصيه مي شود مادر شيرده كمتر از 2 ليوان در روز قهوه و كوكا مصرف كنند ، شكلات و كاكائو هم داراي تئوبروميد است كه مانند كافئين محرك است و بهتر است مصرفش محدود شود.
3) قند مصنوعي : اثر قندهاي بدون كالري و محصولات شيرين وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف اين مواد در شيردهي محدود شود.
4) ادويه جات زياد : مصرف زياد ادويه طعم شيرمادر را عوض مي كند كه بهتر است در شيردهي كمتر ادويه مصرف شود.
منبع :كارشناس تغذيه تبيان
